Abraham
1) Abrahams
kall.
1. Mos. 12, 1-5.
Av Nils Dybdal-Holthe.
Abraham er kalla dei truande sin
far, og soga om han står mellom Urhistoria (1. Mos. 1-11) og Israels historie.
Ettersom Abraham også er jødane sin far, er dette også byrjinga på det utvalgte
folk si historie.
. Han blei først kalla Abram, som
tyder "opphøgd far". Seinere fekk han namnet endra til Abraham (1.
Mos. 17, 5), med tydinga "far til mange folk". Historia seinere vil
visa denne skilnaden. Men her vil me heile tida kalla han med namnet Abraham -
det er også NT sitt namn på han.
.
1.
Slektsoge og kall.
Første gang me finn Abraham nemnd
i GT er i slektsoversynet etter historia om forvirringa i Babel, 1. Mos. 11,
26. Han hadde brørne Nakor og Haran. Haran var far til Lot som me møter i
Abrahams historie.
.
Far deira far var Tarah som vart
205 år gamal. Far til Tarah var Nakor, og me ser altså at Tarah kalla den eine
sonen sin opp etter far sin - ein ikkje ukjend praksis både i vårt land og
andre stader. Far til denne eldste Nakor var Serug, og fylgjer me hans historie
bakover, kjem me til Noahs son Sem.
.
Slik viser Bibelen her at Abraham var semitt. Og Gud hadde lagt ei spesiell
velsigning over Sem si ætt. Noah talte profetisk etterat han hadde vakna av
rusen sin og sa: Lova vere Herren, Sems Gud (1. Mos. 9, 26).
.
Herren var altså Sems Gud, men
ikkje Kam og Jafets. Dermed står Sems ætt i ei serstilling. Og det er nettopp
Sems ætt som me nå kan fylgja vidare i Bibelen. Gud utvalde ei bestemt ætt, og
i den skulle hans frelsesplan skje.
.
Så skal me sjå korleis Guds
utvelging går vidare. Han vel ut ei bestemt line i Sems ætt. For mange andre
slekter tilhøyrer også Sems ætt, t.d. arabarane og nokre av Israels nabofolk.
Men ei bestemt ætt i den utvalgde ætta ville han bruka.
.
Slik viser Gud kor suveren han er
i alt. Han har rett til det, for alt er hans skaparverk.
.
Abrahams
kall. 1. Mos. 12, 1-5.
.
Abraham er Israel sin stamfar, og han er kalla dei truande
sin far. Han levde ikring 1900 år f. Kr. Han viser oss veg korleis livet med
Gud er. Denne soga er sann historisk om Abraham, om Israel - og om oss kristne.
Det har ein gong hendt slik - og soga er førebilete for oss. Slik Gud handla
med Israel vil han handla med oss.
.
1) Han fekk eit kall: dra ut.
Han skulle dra ut av det heidenske Kaldea. Ur var eit kultursenter på
den tid i Sør-Babylonia. Det var i dette område og på denne tida at den
"gode" Hammurapis lov vart til. Den har trekk som liknar på Mose lov.
Men på same tid var det ein laussloppen moral og seksualitet i landet. Det var
her astrologien tok til, som er avgudsdyrking.
.
Abraham skulle forlata det. I første omgang drog han
nord-vestover til Karan. Det var ein viktig handelsby, og her var han til faren
døydde. Då drog han vidare til Kanaan og hadde dermed sagt farvel til det
verdslege Kaldea.
.
Me får og eit slikt kall. Omvendinga tyder m.a. å forlata denne
verda og dens vesen. Me skal ikkje gå i kloster eller skilja oss ut frå alle
menneske. Men me skal forlata det verdslege i levemåte og tenkjemåte,
synda og det halvhjarta. Omvendingskallet er å gi seg over til Gud og la han
styra vårt liv. Elias sa på Karmel: Kor lenge vil de halta til begge sider (1.
Kong. 18, 21). Og Jakob slår fast: Venskap med verda er fiendskap med Gud (Jak.
4, 4).
.
Det er kallet til oss nå. "Farvel du brede strede, du ser
meg aldri mer."
.
2) Kallet var eit offer.
Han måtte forlata alt sitt eige og dei fleste av sine kjære. Han miste
altså noko av den jordiske tryggleik og tok til på eit liv i uvisse. Hebr. 11,
8 seier det slik: han visste ikkje kor han skulle koma.
.
Dette krevde tru. Han hadde berre Gud å stola på framover. Han
visste truleg lite om verda utafor sitt eige land sjølv om han sikkert hadde
høyrt ein del ettersom det var handelsvegar mellom landa. Likevel - han skulle
reise - til det land Herren ville syna han.
.
Slik er ein kristen sitt liv. Me ferdast i tru, ikkje i syn, 2.
Kor. 5, 7. Og Jesus seier: Sæle er dei som ikkje ser og endå trur. Det tyder å
gå på Guds lovnadar og å stola på Guds ord. Det er å tru. Ikkje alltid skjønar
me alt eller føler så godt. Men trua grip tak i det Gud har sagt og lit på det
uansett. Ved tru drog Abraham ut, Hebr. 11, 8. Slik har heller ikkje me noko
anna enn Bibelens ord og løfter. Dei kan me gripe tak i.
.
3) Han vart velsigna.
Dette var ein lovnad. Han skulle få Guds velsigning over livet og reisa
si, v. 2. Sjølv om det vart eit liv i uvisse og offer, skulle det bli eit godt
liv. Det fylgjer alltid lukke og glede med velsigninga om den ikkje kjem slik
me trudde. Abraham var lydig mot kallet og gjekk på Guds ord. Den velsigning som
han då opplever er meir verd enn det verda kan tilby.
.
Filipperbrevet er eit gledesbrev. Men det var skrive i fangeholet.
Og Efeserbrevet tek til med "all åndeleg velsigning" (1, 3). Det
viser at orda i Ordspr. 10, 22 er sanne: Det er Herrens velsigning som gjer
rik.
.
Reknar me med denne velsigning i dag? Me opplever ofte at der
offeret var størst, kom den rikaste velsigning. Og den største velsigninga me
slik får oppleva er forlating for synd og skuld (Apg. 3, 19). Dei som trur vert
velsigna med den truande Abraham (Gal. 3, 9).
.
4) Han fekk lovnad om vern.
Eg vil velsigna dei som velsignar deg, og den som bannar deg, vil eg
forbanna, v. 3. Gud tok altså omsyn til korleis folk stilte seg til Abraham og
hans ætt. Det ville påverka deira eige liv. Det gjeld Israel som folk såvel som
oss truande i dag. Gud handlar slik med folket. Guds folk er hans augnestein og
han vaktar dei til alle tider. Me står under hans vern på serleg vis. Difor kan
me rekna med Guds hjelp gjennom alle tider og tilhøve.
.
5) Abraham skulle
bli t i l velsigning.
Du skal verta ei velsigning, v. 2b og: i deg skal alle ætter på jorda
velsignast, v. 3b, seier Herren. Det er sterke ord. Og det må sikta vidare enn
den jordiske lukke og framgang Abraham sjølv opplevde. Då vart ikkje alle
slekter på jorda velsigna ved han.
.
Ordet i Gal. 3, 14 er tolkingsnøkkel for oss her: så velsigninga
åt Abraham kunne koma over heidningane i Kristus. Dette er med andre ord ein
profeti om Messias og frelsa som kom med han. Frelsa er ei velsigning. Og
Kristus kom med den. Og den var ikkje berre for jødar - alle heidningar skulle
ha høve til å bli frelst. I desse orda ligg slik misjonen. Orda her er ein
veldig misjonstale til oss. Det er vår oppgåve å bera velsigninga til nye
folk.
.
Så kan me sjå på dette ordet på denne måten: Gud vil at du og
skal bli til velsigning - både her heime og der ute. I dagleg bøn, i offer og
misjonsarbeid sender me velsigninga ut til andre. Då opplever me at ved å
arbeide for Gud blir me sjølv velsigna. Då gjeld ordet i 2. Kor. 9, 6: Den som
sparleg sår, skal og sparleg hausta. På bokmål står ordet "karrig".
Du får lite att av Gud ved å gi lite.
.
Nå kjem ordet til oss. Har du brote opp frå verda og fylgd
Abraham på vegen mot Kanaan? Og er du med og spreier velsigninga ut til andre
som ikkje ein gong har høyrt ryktet om den?
.
2) Truslivet i landet.
1. Mos. 12, 6-20.
.
Abraham og Sara er nå komne til Kanaan, og dei hadde Lot med
seg. Dei gjekk på Guds lovnadar og reiste gjennom heile landet. Så slo dei seg
ned og bygde ein heim i lag. Dette viser oss noko om korleis ein kristen heim
skulle vera. Korleis er mange heimar i dag? Held dei det bibelske mål?
.
1. Herren openberra seg, v. 7.
Herren synte seg og dei tala saman. Gud var nær, og det var eit fint
"forhold" mellom dei. Slik er ein kristen heim ein stad der Gud får
visa seg. Der er det godt og velsigna sjølv om dei ikkje alltid er samde i alt.
For der er Jesu sentrum og hovudsak. Og då må det bli godt. Ein heim kan vera
ein himmel eller eit helvete på jord.
.
Det er problem og for kristne, i heim og på arbeid. Men ein
kristen kan løysa slike ting i Guds nærleik. Men då må me og vere viljuge å
visa Guds sinnelag mot kvarandre. Me må læra av Jesus, Mat. 11, 28. I første
rekkje må me læra kjærleik og å vere audmjuke mot kvarandre. Det harde hjartelag
og sinn har skapt mykje vondt i heim og kyrkje.
.
Herren har fortruleg samfunn med dei som ottast han, Salme. 25,
14. Der otten for Gud er, stig himlen inn. Då openberrar han seg for oss. Og
den openberring kjem ved ein open bibel, falda hender og i lag med veneflokken.
Der får Gud vera nær. Der kjem velsigninga.
.
2. Han levde mellom heidningar, v. 6.
Kanaanittane budde då i landet. Dei dreiv avgudsdyrking, usedelegdom
og utukt av mange slag. Dei dyrka Astarte som fruktbarhetsgud med ein
laussluppen sexkultur. Dette påverka Israel fleire gonger og førte dei til fall
og fråfall.
.
Slik lever me midt i denne verdslege verda. Og den er ein fåre
for Guds born. Verda er ei sterk makt som kan påverka oss og føra oss vill.
Tanken vår blir lett verdsleggjort og får oss til å tenkja på same måte som
heidningane. Radio, TV og aviser hjelper oss til dette. Då kan me bli lik
denne verda både i tenkjemåte og i levemåte. Det ser me t.d. på måten me bur på
og levemåten vår. Her ser folk ofte meir på korleis naboen og slekta har det
enn kva lommeboka tillet og Gud vil. Bunyan kallar ein slik levemåte
"forfengelegdom". Det er ikkje ufårleg for gudslivet å leva slik som
naboen gjer! Alvoret er borte, og verda vert dominerande. Og der dominerar ofte
det som er gøy og det som ser flott ut.
.
Då skjer ein ting: der verda får makt, minkar Guds
openberring. Det blir kaldt og egoistisk mellom oss. Me vert meir opptekne av
dette livet enn av himlen. Det er døden.
Er dette i ferd med å skje imellom oss nå?
.
3. Han bygde eit altar, v. 7-8.
Kor han kom, bygde han eit altar for sin Gud. Alteret var ute. Dei
hadde ikkje tempel eller gudshus på denne tida. Difor var det synleg for
alle. Heidningane kunne sjå kva han gjorde.
.
Difor vart dette ei vedkjenning for Abraham. Det synte at han
var annleis enn dei. Han tilbad ein annan Gud. Han skamma seg ikkje men viste
fram si tru. Slik er kristenlivet. Me må vere viljuge å byggja altaret ute, til
vitnemål for alle. "Med hjarta trur me til rettferd, og med munnen sannar
me til frelse" (Rom. 10, 10).
.
Men altaret var og ein offerstad. Der ga Abraham eit offer til
Herren. Og noko av dette offeret var takk til Gud for all hjelp. Nå kan det
vere eit offer å vere ein kristen eller å ha ein kristen heim. Spørsmålet er om
me er viljuge til det? Alterets tale er her: Gud har førsteplassen i mitt liv.
Då kjem og spørsmålet om å leve enkelt i heimen - for å ha noko å gje til
misjonen.
.
Korleis skal eg reisa dette altaret?
Ved husandakten bygger me altaret heime. La Kristi ord bu
rikeleg mellom dykk, sa Paulus. Kol. 3, 16. Husandakten er ryggraden i kristne
heimar. Sviktar me her, vil det lett svikta alle stader i livet vårt. Det kan
vere som eit skred. Det tek til i det små med svikt ovafor borna eller svigerborna.
Så tek det eine det andre med seg og gudslivet sløvar litt etter kvart.
.
Begynn i det små om du har svikta. Les frå ei god andaktsbok og
be ei kort bøn. Så vil du oppleva at frimotet aukar med bruken.
.
Søk først Guds rike, sa Jesus. Gud vil det beste for oss. Let me
hans rike har prioritet i livet vårt, vil me oppleva velsigning ved det. La
møter og misjon går framom alt privatliv. Hygge og selskapsliv kan bli eit
hinder for Gud dersom det kjem i hans plass. Alt skal vere vitnemål om frelsa.
Livet vårt er eit alter som syner kven me lever for.
.
Og der ved altaret påkalla han Herrens namn. Han ba ikkje
berre i naud og sorg. Han hadde stadig kontakt med sin Gud. Det er noko av
krafta i Abraham sitt liv. Me veit av erfaring at bønelivet i heimen kan lett
øydeleggjast ved uforstand og ulydnad. Eit skakt ord til maken kan vere nok til
å hindra bøna i lang tid. Difor står det i 1. Pet. 3, 7: lev med kvarandre med
forstand - så bønene ikkje vert hindra.
-
